Leersum
In de Franse tijd, 1798 – 1813, werd het begraven in de kerk verboden. Was men voor die tijd, vermogend of had men een hoge positie, dan kon men voor een aanzienlijk bedrag begraven worden in de kerk. Voor te stellen is dat na zo’n begrafenis de lijklucht zich door de kerk verspreide. Vandaar de term ‘Stinkend rijk’. In de Michaëlskerk is een grafkelder gevonden en 2 hardstenen grafplaten.
Gewone burgers werden begraven in gewijde grond rondom de kerk. (Lijst 1796-1811) Rond de begraafplaats was een lage stenen muur, zoals te zien is op de pentekening van Jeanne Judith Dutilh uit 1779.
Na de Franse overheersing werd het verbod in 1813 weer opgeheven, maar bij Koninklijk besluit van 1827 werd het begraven in kerken voorgoed verboden. In 1828 werd de Algemene Begraafplaats in gebruik genomen, slechts 50 meter van de kerk verwijderd, aan de Scherpenzeelseweg. Al in 1831 werd het begraven verplaatst naar een nieuw kerkhof op de zuidflank van de de Donderberg, 100 meter zuidelijk van de Tombe van Nellesteyn.
De Tombe van Nellesteyn
In 1818 liet Cornelis Jan van Nellesteyn voor zijn familie een Tombe bouwen door Jan David Zocher jr. op de Donderberg. De graftombe was tevens een uitzichttoren en Belvédère. Een sluitsteen bovenin de gemetselde rondboog van de ingang vermeldt het jaar ANNO 1818 . Recht boven deze sluitsteen is een gevelsteen ingemetseld met het opschrift: Blijmoedig aan ‘t graf te denken / is ook een vrucht / die ‘t kruis ons gaf.
In 1917 werd een laatste familielid bijgezet en werd de Tombe definitief gesloten.
Anonieme tekening uit 1822. bron: Het Utrechts Archief
Darthuizen
Op de kaart van de Darthuyser Tiend uit 1774/1775 staan de Darthuizerweg en de Postweg ook aangegeven als ‘Doode Wegh’.
In 1828 stelt de heer Nellesteyn een stuk grond ter beschikking op de Donderberg, ten zuiden van de Tombe, als kerkhof voor de bewoners van Darthuizen. Dit kerkhof verving het voormalige kerkhof dat lag in het buurtschap bij de reeds lang verdwenen Kapel. Na de samenvoeging van Leersum en Darthuizen in 1857, bleef het zijn bestemming behouden.
In 1894 werd er de laatste Darthuizer begraven. In 1906 werd het kerkhof bij de tombe door de ‘gezondheidscommissie’ afgekeurd!
De Darthuizers voelden zich in hun oude rechten te kort gedaan. Ondanks al deze commotie werd echter in 1931 de nieuwe begraafplaats van Leersum aangelegd, iets ten zuiden van dit afgekeurde kerkhof.