Halverwege de Broekhuizerlaan is de ingang naar landgoed Broekhuizen. Het eerste gebouw wat we passeren is het koetshuis. Aan de andere kant van het grasveld zien we de Oranjerie met daarachter een boerderij. Als we doorlopen zien we al snel het kasteel.
Kasteel Broekhuizen
Kaartnr: 239
Broekhuizerlaan 2
De geschiedenis van Broekhuizen gaat terug naar de 14e eeuw als hofstede in de betekenis van ‘versterkt huis’. In 1629 wordt het huis vervangen door ‘nieuwbouw’. Blijkens de Militaire kaart 1790 64) lag dit landhuis zuidwestelijk van het huidige kasteel (zie rode ster op bovenstaande kaart).
Bijzonderheden:
12-1-1793 Caneau de Beauregard verkoopt Broekhuizen aan Cornelis Jan van Nellestein voor 118000 gl. [515]
Kasteel Broekhuizen, zoals het nu ongeveer uitziet, is gebouwd in 1794 in opdracht van Cornelis Jan van Nellesteyn. Op dezelfde plek heeft eerder een kasteel gestaan, maar omdat dat niet voldeed aan de eisen van Cornelis Jan van Nellesteyn is het afgebroken.
De voorganger van kasteel Broekhuizen in 1731 getekend door L.P. Serrurier
collectie: Het Utrechts Archief
In 1810 was de bouw van het nieuwe kasteel voltooid. In 1824 verkoopt Cornelis Jan van Nellesteyn de ridderhofstad met bijbehorende gebouwen en gronden aan zijn zoon Wouter Hendrik van Nellesteyn. Deze Wouter Hendrik verkoopt in de loop der jaren veel van het bezit en uiteindelijk in 1897 het kasteel als laatste. De nieuwe eigenaar is mr.M.I. ridder Pauw van Wieldrecht. In 1906 brandt het kasteel volledig af, mevr. Pauw van Wieldrecht kwam met een kaars te dicht bij het gordijn 40). Het werd in ongeveer dezelfde stijl herbouwd. De bouw duurde tot 1909. Door vererving kwam het huis na de dood van Maria Pauw van Wieldrecht-Repelaar in 1939 in bezit van de familie Stratenus.
In 1969 is het aangekocht door het ministerie van L&V 1, 6). Wordt vervolgd
Gezicht op Broekhuizen tussen 1820 en 1840, de maker is onbekend.
collectie: Het Utrechts Archief
Bovenstaand is slechts een kort overzicht van landgoed Broekhuizen. Meer informatie is te vinden in:
Monumenten-Inventarisatie Provincie Utrecht
Leersum, Geschiedenis en architectuur; Hans Lägers en Meta Prins-Schimmel; 2000 1)
Kasteel Broekhuizen
Catharina L. van Groningen; 1988 6).
Kastelen langs de Wetering III
Heimerink Trom; 1972
Kastelen in Europa
Oranjerie kasteel Broekhuizen
Kaartnr: 241.
Broekhuizerlaan 3
De Oranjerie is gebouwd tussen 1793 en 1810. Anders dan bij het kasteel zijn er van de Oranjerie geen pentekeningen bekend. In 1997 is het inmiddels vervallen gebouw gerestaureerd 1).
Koetshuis kasteel Broekhuizen
Kaartnr: 226
Broekhuizerlaan 1
Het huidige gebouwencomplex is in 1897 gesticht 1). Volgens de Prekadastrale kaart 66) uit 1809 en Minutenplans 50) uit 1824 stond er een gebouw wat in de OAT’s omschreven werd als een stal. Dat gebouw stamt uit eind 18e eeuw.In het bestek van het nieuw te bouwen koetshuis staat dat de bestaande stal, koetshuis en alle aanbouw werd afgebroken. In 1875 lijkt het bouwvolume kleiner dan op de kaart hierboven 52).
Boerderij kasteel Broekhuizen
Kaartnr: 239
Broekhuizerlaan ongenummerd
Het betreft hier een 18e eeuwse boerderij van het type langhuisboerderij 1). In 2016 is de boerderij volledig gerestaureerd en omgevormd naar een horeca bestemming.
Schuur bij kasteel Broekhuizen
Kaartnr: 239
Broekhuizerlaan ongenummerd
Oorspronkelijk stond de schuur dwars op de boerderij. In 1890 is de situatie veranderd op de kaart 52) en staat er een schuur parallel aan de boerderij.