Volgens een opsomming van de gegevens uit de OAT’s, die horen bij de Minuutplans, ziet het grondgebruik, in Leersum en Darthuizen anno 1824, er als volgt uit.
Bos ( 279 hectare)
In de OAT’s is er sprake van verschillende bostypen. Zo zijn daar berkebosch, beukbosch, boombosch, bosch, eikebosch, elsebosch, kreupelbosch, lurksbosch (Lariksbos), plaisirbosch en dennebosch.Het overgrote deel van deze bossen is te vinden in Darthuizen en op landgoed Zuylestein. De hakhout- en geriefbosjes liggen verspreid over het landbouwareaal. Alleen in Darthuizen staat naaldbos (56 hectare) en Lariksbos (0,5 hectare) 51). Reeds in de jaren rond 1810 nam de grootgrondbezitter Cornelis Jan van Nellesteyn, heer van Darthuizen en Broekhuizen, en als zodanig tevens malerichter van Darthuizen, proeven met het bezaaien van heide met dennezaad. Omstreeks 1820 liet van Nellesteyn een groot stuk heide, gelegen op de flanken van de Darthuizerberg, beplanten met naaldhout. Daarmee was hij de eerste die op het grondgebied van de huidige gemeente Leersum overging tot herbebossing op grote schaal 1).
•8-2-1807 Het gerecht verklaart dat Cornelis Jan van Nellesteijn uijt hoge Berglanden zijnde Heijvelden heeft doen aanleggen twe en dartig mergen, en nog agt mergen daar annex, onder het gerecht van Leersum alzoo te zaamen veertig mergen, met sparren of dennen bezaaijd, allen wel groeijende en zig in zeer goede staat bevindende. [515]
De Rijksstraatweg ter hoogte van de Hoogstraat in 1828 van T. Soeterik (HUA)
Heide (1400 hectare)
Bijna de helft van de gemeente bestaat uit heide, gelegen op de verder boomloze Heuvelrug. Met ruim 700 hectare is de gemeente de grootste eigenaar, gevolgd door ‘s Rijks Domeinen met 144 ha. Jan Blaauwendraad in het buurtschap Ginkel bezit eveneens 144 hectare en de in Amerongen woonachtige Pieter Versteegh bezit op de grens met die gemeente 122 hectare heide. De overige 290 hectare is verdeeld over 21 eigenaren.
Links de Tombe van Nellesteijn in het bos op de Donderberg en rechts de boomloze Heuvelrug. De huizen en boerenbedrijven staan aan de Rijksstraatweg. collectie Hans van Brenk
Bouwland (1104 hectare)
Een derde deel van het grondgebruik is akker (946 hectare) en weiland (158 hectare).
In Darthuizen spannen de grootgrondbezitters de kroon voor wat betreft grondbezit. Cornelis Jan van Nellesteijn en zijn zoon Wouter Hendrik bezitten gezamenlijk 68% van de landbouwareaal en dat is 234 hectare. Al deze gronden worden verpacht. In Leersum is de landbouwgrond in bezit van zelfstandige boeren. Delen hiervan worden eveneens verpacht. Daarnaast bezit bijna elk gezin een akkertje of weiland voor eigen gebruik.
collectie Hans van Brenk
Boomgaarden
De 59 boomgaarden liggen bij de huizen, verspreid over de gemeente, en zijn puur voor eigen gebruik.
Toen en Nu
In de loop der tijden is het grondgebruik aanzienlijk veranderd. De bevolking neemt toe en de terreinen tussen de, voorheen verspreide, huizen worden opgevuld met woonwijken.
In de buurtschappen Darthuizen en Ginkel is dat echter niet het geval.
Met de bouwactiviteiten nemen ook het aantal wegen toe.
Het totale oppervlakte boomgaarden blijft vrijwel gelijk, ware het niet dat het aantal terug loopt van 59 naar 8. Van boomgaard voor eigen gebruik komt er een omslag naar meer commerciële boomgaarden.
Bouwland wordt voor een groot deel omgezet naar weiland, wat daar de reden van is kan je lezen in de volgende link. Als laatste vindt er een verandering plaats op de Heuvelrug. Door de komst van kunstmest rond 1900 is de heide overbodig geworden en wordt ze beplant met veelal Grove den.
