In 1771 begon men in het Leersumse Veld, uit de laaggelegen moerassen, turf te baggeren.
Het waren de laatste overgebleven gebieden met veen binnen de gemeentegrenzen van Leersum. Op de kaart van Verstralen 60) uit 1633 is te zien dat de Ginkelse venen volledig zijn afgegraven en omgezet zijn naar landbouwgrond. Ook het dunne veenpakket van het Breeveen is reeds afgegraven en wat rest zijn een aantal veenputten.
In het Leersumse Veld was Aart Sukkel een bekende baggerman. Hij gebruikte een baggerschuit, die hij in Overlangbroek gekocht had. Na Sukkel kwamen meerdere baggeraars, o.a. Toon Veenhof (1791), Melchior van Ginkel (1794), Geurt Brandsen (1803), Pieter Paulus (1809). Uit 1775 zijn zelfs twee baggeraarsters bekend: Cornelia Jansdochter en Jantje Jacobsdochter. 7)
In het bevolkingsregister van 1822 worden nog 2 baggermannen genoemd: Riksen en van Lunteren. 4)
Dat er met turfbaggeren geen droog brood viel te verdienen is verwoord in een gedicht van de dichter Tollens:
‘t Is waar, ‘t gevoel rijst pijnlijk op
Als wij daargins dien heuveltop
Die schitterend witte wanden naken
‘t Is Nellesteins gepleisterd graf
En als wij langs de glooiing af
Aan d’ andere zij, die biezen daken
Die hutten zien van stroo en klei
Daar neergezet in zand en hei
Dan ja, dan wordt ons bij ’t aanschouwen
Dit heerlijk landschap droef en naar
Dan zien we vragend naar elkaar
en d’ uitroep laat zich niet weerhouwen
Voor dooden gindsche praalgebouwen
Voor levenden die kluizen daar.
Vanaf de Donderberg, bij de tombe van Nellesteijn, kijkt Tollens in noordwestelijke richting naar de schamele huizen van de turfbewerkers in het Breeveen.
Hut van turfbewerkers met biezendakbedekking (niet in Leersum) foto Internet
Aktes uit het archief:
•27-1-1783 Willem van Laar en Maurits Versteeg hebben opzicht over de Leersumse turf baggervelden. Zij vragen om de inwoners van Leersum zelf te laten baggeren omdat de afgelopen tijd geprobeerd is dit in daghuur te doen, maar er moesten zulke hoge daglonen worden uitgegeven en dan nog de turf niet na behooren wierd behandelt. Gerecht gaat akkoord. [NT00035_1_2]
•21-4-1789 Cornelis Sukkel en Cornelis Veenestein mogen 1789 in Leersums gemeente baggeren. [NT00035_1_2]
•15-12-1790 Akkoord met Melchert Cornelisse van Ginkel, won. Maarsbergen, om voor de helft te baggeren in Leersums gemeente. [NT00035_1_2]
•27-10-1791 baggeren opnieuw aanbesteed aan Melchert van Ginkel en Toon Veenhoff, beide won. Maarsbergen. [NT00035_1_2]
• 1858 Akte waarbij Tunis van Punteren verklaart dat de woning met
bijbehorende grond waarin hij woont, in het bezit is van de gemeente
en dat hij het huis slechts in zijn hoedanigheid van baggerman kan
bewonen. (T00036)